Çin'de hangi vahşi ve egzotik hayvanlar yeniyor?

Çin yemek kültürü denince "Masa hariç dört ayaklı her şeyi, gemi hariç yüzen her şeyi ve uçak hariç uçan her şeyi yerler" algısı bulunuyor. Uygarlık tarihinde çok sayıda salgın hastalığın Asya ve özellikle Çin kaynaklı olmasının bu nedenle tesadüf olmadığı ve vahşi hayvanlarda hala modern tıp tarafından tanımlanmamış 1,7 milyon virüs çeşidinin bulunduğu belirtiliyor.

Peki Çin'de gerçekten hangi hayvanlar yeniyor? Koronavirüs'ün çıkış merkezi olan Vuhan'daki Huanan Balık Pazarı ile başlayalım. Burada çeşitli egzotik vahşi yaşam türleri satılıyor. Aralarında yavru kurtlar ve misk kedisi gibi kolay akla gelmeyecek canlılar bulunuyor.

Örneğin bir önceki 'Şiddetli Akut Solunum Sendromu'na (SARS) neden olan virüs, misk kedisi ile ilişkilendirildi. Bundan da önce 2002-2003 yıllarında yüzlerce kişinin ölümüne yol açan SARS virüsü de yarasalar ile ilişkilendirildi. Bilim insanları yarasadaki virüsün önce kedigillere bulaştığı oradan da kedileri yiyen insanlara bulaştığını düşünüyor. 

Pazarda yok yok 

Pazardaki kasaplarda tavuk, koyun, domuz, tavşan, köpek, tilki, ceylan, timsah, dev semender balığı, yılan, sıçan, dağsıçanı, tavuskuşu, devekuşu, kirpi, kunduz, porsuk, yarasa, koala, eşek ve deve gibi toplamda 112 farklı et çeşidi mevcut. Yine de bu sayı ülke genelinde neredeyse ayrımsız şekilde tüketilen tüm deniz canlılarını saymak için yeterli değil.

Batı, Ortadoğu ve Uzak Doğu mutfakları oldukça farklı damak tadlarının gelişmesine neden olabiliyor ancak bu noktada her kültürün kendine normal bir başka kültüre itici gelebilecek yiyecekler içerdiğini unutmamak gerekiyor.

Örneğin bize uzak coğrafyalardaki farklı kültürlerden insanlar da midye dolmayı, mumbar dolmasını, kokoreç, beyin, billur veya kelle paçayı kendileri için çok cazip seçenekler olarak görmeyebilir.

Düzenlemeler gevşek yaptırımlar yetersiz

Çinli yetkililer bazı türlere ilişkin olarak avlanma ve satış yasağı kararı aldı ve bazı türlerin ticareti için de özel lisanslar alınması gerekiyor ancak özellikle ekonomik getirisi yüksek olan türlerde düzenlemeler oldukça gevşek ve yaptırımlar yeterli değil.

Çin daha önce misk kedisinin tüketimine yönelik yasaklama kararı almıştı ancak ticaret bir şekilde devam etti.

Huanan pazarındaki ve diğer pazarlardaki hayvan satışlarının karantina başladığı güne kadar aynı şekilde devam ettiği ve ilk önlemlerin alınmasında geç kalındığı biliniyor. Virüsün '2019 Novel Koronavirüs' (2019-nCov) olarak bilinen en erken şeklinden etkilenen ilk kişiler de pazarda çalışanlar oldu.

Bu kasapların websitelerindeki tanıtımlarda "Taze kesilip dondurulmuş, evinize kadar servis" gibi ifadeler yer alıyor.

Bu türler arasında özellikle yarasa ve sıçanlarla ilgili 'sağlığa iyi geldiği' gibi iddialar Çin'de oldukça yaygın ancak bu iddiaları destekleyecek bilimsel hiçbir kanıt bulunmuyor.

Farklı kültürel lezzetler

Akrep gibi zehirli ve ölümcül kabul edilen bazı canlıların yanı sıra farklı kültürlere itici gelebilecek hayvan organları ve yan ürünlerini de bu uzun listeye eklemek mümkün. 

Yeni virüslerin yüzde 70'i vahşi yaşam kaynaklı

AFP'ye konuşan ABD Vahşi Yaşamı Koruma Örgütü'nün Sağlık Programı Genel Direktörü Christian Walzer tüm yeni enfeksiyon hastalıklarının yüzde 70'inin vahşi yaşam kaynaklı olduğunu belirterek şunları söylüyor:

"Vahşi yaşam pazarları daha önce hiç karşılaşmadığımız virüslerin dönüşüm geçirerek yayılması için bulunmaz bir ortam sağlıyor. Sadece yeni virüsleri tespit etmek için kaynak harcamak yeterli değil. Daha önemli olan bu virüslerin barındıkları doğal ortamdan nasıl taşmayı başardıkları, hangi sebeplerle mutasyon geçirip farklı türlere bulaştıkları ve nelerin metabolizmalarını hızlandırarak çoğalma süresini kısalttığını bulmamız lazım."